Kary umowne stanowią istotny element większości umów zawieranych między przedsiębiorcami. Mogą być przy tym zastrzegane z różnych powodów jak zwłoka w realizacji zlecenia, brak posiadania wymaganych certyfikatów etc.
Częstym zapisem w postanowieniu umownym dot. kary umownej jest wskazanie stawki bądź procentu określonej kwoty za każdy dzień zwłoki, jednak bez określenia końcowego terminu naliczenia kary umownej, jak również bez wskazania jej kwoty maksymalnej.
Spis treści
Geneza uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2021 r.
W związku z pojawiającymi się wątpliwościami w ww. zakresie Sąd Najwyższy w składzie 3 osobowym (skład: Joanna Misztal-Konecka – prezes Izby Cywilnej Sądu Najwyższego – oraz sędziowie Beata Janiszewska i Marcin Krajewski) przyjął do rozstrzygnięcia pytanie prawne zadane przez łódzki Sąd Okręgowy w związku ze stanem faktycznym dotyczącym właśnie przedmiotowego zagadnienia.
Rozstrzygana przez Sąd Okręgowy w Łodzi sprawa dotyczyła sporu między generalnym wykonawcą dużego remontu na jednej z łódzkich uczelni a podwykonawcą wymiany stolarki okiennej. Strony w zawartej umowie uzgodniły, iż za niewykonanie na czas określonych kontraktem prac generalnemu wykonawcy będzie przysługiwało prawo nałożenia kary umownej w wysokości 2 % od wynagrodzenia brutto za każdy dzień zwłoki. Zawarta umowa nie określiła jednak daty końcowej naliczania przedmiotowej kary umownej.
Mimo licznych ponagleń, podwykonawca wykonał jedynie 90% uzgodnionych prac. Z tego powodu generalny wykonawca zlecił dokonanie pozostałych prac firmie zastępczej żądając jednocześnie od podwykonawcy zwrotu poniesionych z tego tytułu kosztów (ok. 20 000,00 PLN), a także kwoty 360 000,00 PLN tytułem kary umownej. Na poczet przedmiotowej kary generalny wykonawca zatrzymał kwotę ponad 60 000,00 PLN ostatniej raty wynagrodzenia dla podwykonawcy. Następnie wystąpił z powództwem żądając potwierdzenia, iż podwykonawca nie może podnosić wobec niego żadnych roszczeń.
Sąd Rejonowy oddalił powództwo generalnego wykonawcy wskazując, że kara umowna zawarta przez strony w zawartej umowie była z mocy prawa bezwzględnie nieważna. Sąd argumentował, iż jej kształt obciąża podwykonawcę niekończącym się zobowiązaniem w przypadku nienależytego wykonania zleconych mu prac. Tymczasem – zdaniem sądu – kara umowna powinna pozwalać z góry określić jej wysokość zarówno wszystkim stronom umowy, jak również samemu sądowi.
Apelację złożył generalny wykonawca. Sąd Okręgowy w Łodzi powziął wątpliwość i zadał Sądowi Najwyższemu następujące pytanie: „czy ważne jest zastrzeżenie kary umownej w postaci określonego procentu wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki bez określenia końcowego terminu naliczenia kary umownej ani jej kwoty maksymalnej?”
W uzasadnieniu Sąd wskazał, że w przypadku braku określenia końcowego terminu naliczania zastrzeżonej kary umownej nie jest możliwe wskazanie jej wysokości. Taka sytuacja natomiast może prowadzić do sytuacji, w której wierzyciel – poprzez kolejne wezwania za zapłaty – przedłuża stan zwłoki a tym samym zwiększa wysokość nałożonej kary umownej.
Uchwała Sądu Najwyższego ws. kary umownej
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 9 grudnia 2021 r. (sygn. akt III CZP 16/21) rozstrzygając przedstawione mu zagadnienie prawne wskazał, że dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej za zwłokę w postaci określonego procentu wynagrodzenia mownego za każdy dzień zwłoki, nawet jeżeli nie określono końcowego terminu naliczania kary ani jej kwoty maksymalnej.
W przypadku jakichkolwiek pytań w kwestiach związanych z karami umownymi zapraszamy do kontaktu pod adresem e-mail kontakt@kancelaria-pozniak.pl lub pod numerem telefonu +48 665 246 969.
Jednocześnie polecamy nasz wpis dot. możliwości ochrony przed karami umownymi – wpis na blogu znajdą Państwo tutaj.
