Spis treści
Spółki osobowe i kapitałowe a spółka cicha
W polskim systemie prawnym wyróżnia się 2 kategorie spółek – spółki osobowe (spółka jawna, partnerska, komandytowa oraz komandytowo-akcyjna) oraz spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna oraz prosta spółka akcyjna). Obie kategorie zostały uregulowane w kodeksie spółek handlowych. Nie można także zapomnieć o popularnej spółce cywilnej – ona jednak w odróżnieniu od spółek osobowych oraz kapitałowych została uregulowana w kodeksie cywilnym i charakteryzuje się pewnymi cechami niewystępującymi u ww. spółek.
Należy zatem postawić pytanie czym jest tzw. spółka cicha oraz jakie przepisy ją regulują?
Spółka cicha jest tzw. umową nienazwaną zawartą między przynajmniej 2 podmiotami (osobami fizycznymi bądź innymi spółkami).
Istota spółki cichej opiera się na wniesieniu przez wspólnika cichego odpowiedniego wkładu rzeczowego, finansowego lub wkładu własnej pracy na rzecz drugiego tzw. jawnego wspólnika, prowadzącego spółkę. Cichy wspólnik w zamian za wniesiony wkład uczestniczy w zyskach działalności wspólnika jawnego, nie ujawniając jednak swojej obecności wobec osób i podmiotów trzecich. Zaznaczyć należy, że wspólnik cichy nie posiada żadnych praw do majątku spółki, w której uczestniczy. Udział wspólnika cichego nie prowadzi ponadto do utworzenia jakiegokolwiek rodzaju wspólnoty między wspólnikiem cichym a wspólnikiem jawnym – dotyczy to zarówno płaszczyzny majątkowej, rzeczowej, jak również osobowej. Co zrozumiałe również wspólnik cichy nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli. Spółka taka jest po prostu odmianą umowy cywilnoprawnej dwóch stron.
Wskazać należy, że umową nienazwaną nazywamy umowę, która nie została uregulowana w kodeksie cywilnym. Oznacza to, iż spółka cicha może zostać powołana do życia przez strony na zasadzie swobody zawierania umów, określonej w art. 353(1) kodeksu cywilnego.
Jak założyć spółkę cichą?
Jak wskazano wcześniej spółka cicha jest podmiotem niejawnym – oznacza to, że nie podlega zgłoszeniu do żadnego rejestru czy też ewidencji, jak również nie posiada numeru identyfikacji podatkowej ani REGON-u. Z uwagi na fakt, że spółka taka prowadzona jest z tzw. wspólnikiem jawnym cała jej działalność opiera się na oficjalnej działalności prowadzonej właśnie przez wspólnika jawnego.
Zatem proces założenia spółki cichej jest następujący:
założenie działalności przez wspólnika jawnego (chyba, że taka działalność jest już przez niego prowadzona),
zawarcie przez wspólników umowy spółki cichej,
wniesienie wskazanego w umowie spółki cichej wkładu (rzeczowego, finansowego lub wkładu własnej pracy) przez wspólnika cichego,
rozpoczęcie prowadzenia działalności przez wspólnika jawnego.
Jak zawrzeć umowę spółki cichej?
Jak wskazano wcześniej umowa spółki cichej jest umową nienazwaną i w tej materii ustawodawca pozostawił stronom swobodę w zakresie dowolnego ukształtowania jej postanowień (oczywiście w granicach obowiązującego prawa). Pamiętać należy, że każda umowa powinna odpowiadać specyfice działalności powoływanej spółki cichej i zawierać kilka „podstawowych” regulacji, które powinny znaleźć się w umowie:
określenie przedmiotu działalności spółki cichej,
czas trwania umowy spółki cichej (ze wskazaniem ewentualnej daty zakończenia lub okoliczności kończącej byt spółki cichej),
określenie wkładu, do wniesienia którego zobowiązany jest wspólnik cichy wraz ze wskazaniem, iż dysponentem tego wkładu jest wspólnik jawny,
określenie udziału wspólnika cichego w zysku wypracowywanego w ramach działalności prowadzonej przez wspólnika jawnego,
wskazanie, iż wspólnik cichy nie reprezentuje działalności wspólnika jawnego oraz nie ponosi odpowiedzialności za zaciągnięte zobowiązania,
wskazanie, iż wspólnik jawny jest zobowiązany do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie określonym w umowie spółki cichej,
wskazanie praw oraz obowiązków wspólników spółki cichej,
określenie prawa właściwego oraz sądu w przypadku sporów.
Wskazać należy, iż umowa spółki cichej powinna dla celów dowodowych zostać przez strony zawarta na piśmie. Zawarcie bowiem umowy w formie ustnej – jakkolwiek również dopuszczalne – może prowadzić do problemów dowodowych w przypadku wystąpienia sporów między wspólnikami.
