Likwidacja a upadłość spółki z o. o.

Nie rzadko dochodzi do sytuacji, w której wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej „sp. z o. o.”) podejmują decyzję o zakończeniu działalności gospodarczej spółki. O ile utworzenie spółki – czy to za pośrednictwem internetu czy też poprzez zawarcie umowy w formie aktu notarialnego u notariusza – nie powoduje większych problemów, o tyle zakończenie działalności przez sp. z o. o. jest już nie tylko dużo trudniejsze, ale także dużo droższe.

Podstawowe pojęcia i różnice

Na początku należy zaznaczyć, że zakończenie prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest tożsame z zakończeniem działalności spółki z o. o. jako takiej. Zakończenie działalności w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie oznacza bowiem końca istnienia spółki, a jedynie zaprzestania samego prowadzenia działalności w tej formie. W takich sytuacjach zakończenie prowadzenia działalności gospodarczej w formie sp. z o. o. najczęściej przybiera postać sprzedaży posiadanych przez wspólnika udziałów, ich wydzierżawienia bądź też dokonania darowizny udziałów na rzecz osoby trzeciej. Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością można także przekształcić w podmiot o innej formie prawnej.

Definitywne zakończenie działalności spółki z o. o. związane jest natomiast z końcem istnienia spółki. W tym przypadku istnieją dwie możliwości – likwidacja lub upadłość spółki z o. o.

Likwidacja spółki z o. o.

Ogólne uwagi

Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest dobrowolna i następuje przeważnie w wyniku decyzji podjętej przez wspólników. Do najczęstszych powodów likwidacji spółki należy śmierć wspólnika, przeniesienie biznesu za granicę lub osiągnięcie przez spółkę celu określonego w umowie spółki.

Na marginesie warto zauważyć, że powołując spółkę to wspólnicy są uprawnieni do określenia w umowie przyczyn uzasadniających jej ewentualną likwidację w przyszłości.

W niektórych przypadkach także sąd może orzec w formie wyroku o likwidacji (rozwiązaniu) spółki. Najczęstszymi powodami są konflikty między wspólnikami, w wyniku których wniesiono pozew do sądu z żądaniem rozwiązania spółki. Możliwą przyczyną jest także żądanie organu państwowego, jeżeli działalność spółki narusza prawo i zagraża interesowi publicznemu.

Likwidatorzy spółki z o. o.

Likwidacja spółki z o. o. jest przeprowadzana najczęściej samodzielnie przez członków zarządu spółki. Oznacza to, że członkowie zarządu stają się tzw. likwidatorami i pod rygorem odpowiedzialności prawnej zobowiązani są zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania oraz upłynnić majątek spółki. Ponadto likwidatorzy są uprawnieni do wszczynania nowych interesów, jednakże tylko w przypadku, gdy to jest niezbędne do ukończenia bieżących spraw spółki – przy tym nieruchomości mogą być zbywane jedynie w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki tylko na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników.

Wszelkie czynności likwidatorów związane z likwidacją spółki nazywane są czynnościami likwidacyjnymi.

Warto jednak wiedzieć, że umowa spółki bądź uchwała wspólników może wyznaczyć inne osoby na likwidatorów spółki – w pierwszym przypadku konieczne będzie jednak istnienie odpowiedniego zapisu w umowie spółki.

W niektórych przypadkach także sąd jest upoważniony do powołania likwidatorów spółki.

Niezależnie jednak od osoby zajmującej się likwidacją spółki likwidator posiada pełne prawo do prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki wobec podmiotów trzecich. Sposób reprezentacji spółki w okresie likwidacji określa się w umowie spółki, uchwale wspólników albo orzeczeniu sądu. W każdym przypadku sąd może zmienić sposób reprezentacji spółki w okresie likwidacji.

Zgłoszenie likwidacji do sądu

Zgłoszenie likwidacji spółki dokonuje się w odpowiednim rejestrze prowadzonym przez sąd rejonowy. W zgłoszeniu należy podać m.in. fakt otwarcia likwidacji spółki, nazwiska i imiona likwidatorów oraz ich adresy, sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów. Zgłoszenia likwidacji dokonuje ustanowiony likwidator spółki.

Wpis likwidatorów ustanowionych przez sąd i wykreślenie likwidatorów odwołanych przez sąd następuje natomiast z urzędu.

Ogłoszenie likwidacji i podział majątku

Likwidatorzy są zobowiązani ogłosić o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, wzywając jednocześnie wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia dokonania ogłoszenia. Po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli, likwidatorzy dokonują  podziału pozostałego majątku spółki między wspólników.

Upadłość spółki z o. o.

Uwagi ogólne

Upadłość spółki, choć zbliżona do likwidacji, jest instytucją całkowicie odmienną. Głównym celem ogłoszenia i przeprowadzenia procedury likwidacji sp. z o. o. jest spieniężenie posiadanych aktywów w celu spłacenia zobowiązań spółki wobec wierzycieli. Oznacza to, iż upadłość ogłasza się w stosunku do spółki (dłużnika), która stała się niewypłacalna.

Zgodnie z definicją zawartą w art. 11 ust. 1 prawa upadłościowego dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

Wszczęcie postępowania upadłościowego następuje na wniosek osoby bądź osób uprawnionych do reprezentacji spółki lub jej wierzycieli.

Należy jednak być świadomym tego, że w niektórych sytuacjach sąd może odmówić wszczęcia postępowania upadłościowego i oddalić złożony w tym zakresie wniosek.

Jedną z najistotniejszych kwestii upadłości jest to, iż prawidłowe przeprowadzenie całego postępowania zwalnia członków zarządu z odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Wynika to z faktu, iż przepisy nakładają obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie później niż w terminie trzydziestu dni od chwili, w której wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Niezłożenie wniosku w ww. terminie związane jest bowiem z odpowiedzialnością za powstałe z tego tytułu szkody.

Syndyk w postępowaniu upadłościowym

Postępowanie upadłościowe przeprowadza syndyk pod nadzorem sądu. W trakcie postępowania upadłościowego członkowie zarządu lub wspólnicy nie dysponują majątkiem spółki – całość postępowania przeprowadza de facto syndyk oraz sąd.

Likwidacja czy upadłość spółki z o. o. – co jest „lepsze”?

Odpowiedź, co jest „lepsze” – likwidacja czy ogłoszenie upadłości – zależy od sytuacji, w której znajduje się spółka.

Likwidacja spółki z o. o. jest zwykłym sposobem zakończenia działalności – jest przy tym dobrowolna i przeprowadzana przez członków zarządu spółki w sposób samodzielny tzn. niezależny i wolny od ingerencji podmiotów trzecich.

Z kolei upadłość spółki z o. o. jest nadzwyczajnym sposobem zakończenia działalności spółki – w przeciwieństwie do likwidacji przeprowadzenie postępowania upadłościowego jest w określonych przypadkach (niewypłacalność) obowiązkowe. Ponadto upadłość nie jest przeprowadzana w sposób samodzielny – postępowania przeprowadza bowiem wyznaczony przez sąd upadłościowy syndyk.

Zatem – jeśli spółka z o. o. jest zadłużona w stopniu wskazującym na jej niewypłacalność, bezpieczniej jest złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. W innych przypadkach lepszym rozwiązaniem jest likwidacja spółki.