Pojęcie metadanych, choć nie dla każdego zrozumiałe, już od dłuższego czasu funkcjonuje w przestrzeni publicznej. W dużym skrócie termin ten oznacza „dane o danych” bądź też „informację o informacji”. W dobie powszechnej cyfryzacji oraz wymiany różnych informacji (danych) za pośrednictwem sieci Internet metadane są nieodłącznym elementem otaczającej nas elektronicznej rzeczywistości.
Niektóre cywilne procesy sądowe (tj. postępowania cywilne) charakteryzuje to, iż udowodnienie twierdzeń lub faktów nie opiera się na dowodach z zeznań stron lub świadków, czy też załączonych do pism procesowych dokumentów, a analizie i przedstawieniu tzw. metadanych. Wykazanie przed sądem pewnych informacji – stanowiących właśnie metadane – pozwala stronie udowodnić pewne fakty lub twierdzenia w celu dochodzenia swoich praw bądź też obronę przed wysuwanymi wobec niej roszczeniami.
W celu łatwiejszego zrozumienia takiego postępowania warto posłużyć się przykładem, który zobrazuje problematykę niniejszego wpisu.
A prowadzi sklep internetowy, w którym sprzedaje stare, odnowione poniemieckie cegły. W celu uatrakcyjnienia oferty A zamieścił na stronie swojego sklepu wykonane przez siebie zdjęcia starych poniemieckich domów ze zbliżeniem na cegły, ich strukturę, kolor, sposób położenia. B również prowadzi sklep internetowy – sprzedaje płytki. B postanawia – wzorem A – również sprzedawać cegły wykorzystując do tego zdjęcia wykonane przez A. Pewnego dnia A dowiaduje się o nieuprawnionym wykorzystywaniu jego fotografii przez B. Sprawa trafia przed sąd – każda ze stron twierdzi, że to ona jest autorem zamieszczonych w internecie zdjęć (dla lepszego zobrazowania problematyki metadanych pomijamy kwestię czasu zamieszczenia danych fotografii na stronach internetowych sklepów, świadków etc.).
Pytaniem zasadniczym jest zatem ustalenie, która ze stron jest autorem fotografii stanowiących przedmiot sporu. W odpowiedzi na to pytanie mogą teoretycznie pomóc metadane, ale czy na pewno?
Spis treści
Ciężar dowodu w postępowaniu cywilnym
Na wstępie wskazać należy, iż jedną z podstawowych zasad związanych z prowadzeniem sporu sądowego przed jakimkolwiek sądem cywilnym jest tzw. ciężar dowodu. Regulacja ta została skodyfikowana w art. 6 kodeksu cywilnego (dalej „k.c.”) i stanowi, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Co to dokładnie oznacza? Otóż w toku procesu cywilnego sąd podejmuje m.in. działania i rozumowania zmierzające do ustalenia stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy (inaczej – co się rzeczywiście wydarzyło). Przedmiotem ustalenia są fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia. Wskazany przepis stanowi o udowodnieniu faktu właśnie w znaczeniu jego ustalenia. Udowodnienie faktu w rozumieniu art. 6 k.c. polega na uznaniu przez sąd za prawdziwe zdania o tym fakcie. Chodzi więc nie o przedstawienie przez strony środków dowodowych, ale o ocenę, czy przedstawione środki dowodowe pozwalają uznać twierdzenie strony o faktach za prawdziwe.
Czym dokładnie są metadane?
Jak wskazano już wcześniej metadane to inaczej „dane o danych”, bądź też „informacja o informacji”. Innymi słowy są to dane, które umożliwiają wyszukanie interesującej nas informacji wraz z odpowiedzią w jakiej relacji pozostaje ona do innych informacji. Zbiór informacji o poszczególnych danych różni się w zależności od tego z jaką daną mamy do czynienia.
W przypadku np. wykonanego aparatem fotograficznym lub smartfonem zdjęcia zapisanego następnie jako plik graficzny w formacie .jpg metadane występują w tzw. formacie EXIF (tj. Exchangeable Image File Format) i odnoszą się najczęściej do informacji o autorze, dacie wykonania zdjęcia, rozmiarze, parametrach i ustawieniach aparatu, ilości wykonanych przez aparat zdjęć, jak również informacji o czasie naświetlania, przysłonie, czułości ISO, nazwy aparatu bądź smartfonu czy współrzędnych geograficznych wykonanego zdjęcia.
W przypadku plików w formacie .pdf (tj. Portable Document Format), czy plików pakietu Microsoft 365 (dawny Office – plik word, excel etc.) metadane będą najczęściej odnosiły się do danych autora pliku, daty jego powstania, modyfikacji lub ostatniego używania, rozmiaru, typu etc.
Metadane a ciężar dowodu
Nierzadko może się okazać, iż jedyną możliwością obrony przysługujących nam praw, bądź obroną przed bezpodstawnie wysuniętymi roszczeniami są wspomniane metadane. Za ich pomocą można bowiem określić nie tylko autora / twórcę danego pliku, ale również wskazać datę powstania pliku czy jego modyfikacji, jak również współrzędnych geograficznych, co w wielu przypadkach ma decydujące znaczenie dla dowodzenia podnoszonych przed sądem twierdzeń. Pozwala bowiem wykazać, iż twierdzenia strony przeciwnej nie są zgodne ze stanowiskiem lub argumentacją prezentowaną w pismach procesowych.
Metadane a wiarygodność
Wydawać by się mogło, iż przy pomocy metadanych bezproblemowo można udowodnić przed sądem określone fakty i twierdzenia, rozstrzygając finalnie toczony spór na swoją korzyść. Nic bardziej mylnego – metadane można bowiem bez większych problemów modyfikować, czego wiele osób nie jest świadoma. Służy temu rozmaite darmowe oprogramowanie, które można znaleźć bez większego problemu na stronach www. Co więcej – po dokonanej modyfikacji nie pozostaje w większości przypadków żaden ślad wskazujący na jakąkolwiek ingerencję w dany plik. Oznacza to, iż wartość dowodowa informacji stanowiących metadane może być w wielu przypadkach zerowa. Jak bowiem zweryfikować treść metadanych danego pliku dołączonego na płycie CD do akt sprawy przez jedną ze stron? Możliwość takiej weryfikacji niestety nie istnieje.
Z tego względu ocena wiarygodności przedłożonych w danym postępowaniu metadanych przez jedną ze stron (lub obie strony procesu) powinna być wysoce krytyczna i nie stanowić podstawy dokonanego rozstrzygnięcia. Nie można bowiem określić, czy nastąpiła jakakolwiek ingerencja w przedstawiony sądowi materiał dowodowy.
Inaczej można by ocenić sytuację, w której ingerencja w dany plik i jego metadane zostaje zarejestrowana. Może to nastąpić w przypadku, kiedy dostęp do danych informacji (plików) jest monitorowany przez określony system informatyczny, który rejestruje wszelkie wykonywane operacje takie jak dostęp, modyfikacja, kopiowanie etc. W takim przypadku ocena wiarygodności przedłożonych metadanych powinna jednak opierać się i uwzględniać wszelkie okoliczności faktyczne danej sprawy.
W przypadku jakichkolwiek pytań w kwestiach związanych z dochodzeniem roszczeń w procesach sądowych zapraszamy do kontaktu pod adresem e-mail kontakt@kancelaria-pozniak.pl lub pod numerem telefonu +48 665 246 969.
