W dniu 19 lipca 2019 r. Sejm Rzeczypospolitej przyjął ustawę o zmianie ustawy kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1655) wprowadzając do porządku prawnego instytucję prostej spółki akcyjnej (tzw. P.S.A.). Zmiany mają zacząć obowiązywać od 1 marca 2020 r., przy czym zaznaczyć należy, iż w skutek poselskich poprawek do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego, przepisy dotyczące wejścia w życie P.S.A. mogą zostać przesunięte o jeden rok i zacząć obowiązywać od 1 marca 2021 r. Chęć zmiany daty wejścia w życie nowych regulacji wynika m.in. z woli równoczesnego wprowadzenia przepisów o P.S.A. oraz przepisów o elektronicznym postępowaniu rejestrowym, których wprowadzenie od początku było planowane na rok 2021.
Prosta spółka akcyjna została pomyślana przede wszystkim jako podmiot umożliwiający, a przede wszystkim ułatwiający inwestowanie w nowe technologie oraz działalność innowacyjną. Analizując treść uchwalonych przepisów kodeksu spółek handlowych bardzo prawdopodobne wydaje się, że prosta spółka akcyjna będzie obok spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jedną z najchętniej wybieranych form prowadzenia działalności gospodarczej.
Utworzenie prostej spółki akcyjnej
Utworzenie nowej spółki
Prosta spółka akcyjna (P.S.A.) może być utworzona w każdym celu przez jedną lub więcej osób. Oznacza to, że prosta spółka akcyjna może być założona także jednoosobowo. Utworzenie spółki może nastąpić przy użyciu wzorca umowy udostępnianego w systemie teleinformatycznym S24, po opatrzeniu umowy spółki kwalifikowanymi podpisami elektronicznymi bądź podpisami zaufanymi. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, w której P.S.A. będzie tworzona w oparciu o wkłady niepieniężne – w takiej sytuacji umowa spółki będzie wymagała formy aktu notarialnego, przy czym wartość samych wkładów niepieniężnych nie będzie weryfikowana przez biegłego rewidenta.
W umowie spółki należy wskazać: firmę i siedzibę spółki, przedmiot jej działalności spółki, liczbę, serie i numery akcji, związane z nimi uprzywilejowanie, akcjonariuszy obejmujących poszczególne akcje oraz cenę emisyjną akcji, w przypadku wniesienia wkładów niepieniężnych – przedmiot tych wkładów, serie i numery akcji obejmowanych za wkłady niepieniężne oraz akcjonariuszy, którzy obejmują te akcje, organy spółki, liczbę członków zarządu i rady nadzorczej (jeżeli została ustanowiona), albo co najmniej minimalną i maksymalną liczbę członków tych organów oraz czas trwania spółki (oznaczony lub nieoznaczony).
Przekształcenie innej spółki
Prosta spółka akcyjna będzie mogła powstać nie tylko poprzez utworzenie nowej spółki na zasadach określonych w kodeksie spółek handlowych, ale również poprzez przekształcenie innej istniejącej już spółki w P.S.A.
Firma prostej spółki akcyjnej
Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „prosta spółka akcyjna”. Tak jak w pozostałych spółkach handlowych dopuszczalne jest używanie w obrocie odpowiedniego skrótu – w przypadku prostej spółki akcyjnej jest to „P.S.A.”.
Kapitał akcyjny i wkłady
W prostej spółce akcyjnej kapitał akcyjny pochodzący z wkładów akcjonariuszy wynosi minimum 1 złoty (jeden złoty), a wysokość kapitału akcyjnego nie będzie określana w umowie spółki. Warto przypomnieć, że w „normalnej” spółce akcyjnej kapitał wynosi obecnie 100 000 zł (sto tysięcy złotych), co dla wielu przedsiębiorców niestety stanowi barierę nie do pokonania.
Wkłady do spółki mogą nastąpić w dwóch różnych formach – w formie pieniężnej oraz w postaci wkładu niepieniężnego mającego postać niezbywalnego prawa o wartości majątkowej lub świadczenia pracy. Oznacza to, iż akcjonariuszem mogą zostać osoby wnoszące do spółki wyłącznie wiedzę oraz umiejętności. Dotychczasowe regulacje kodeksu spółek handlowych nie zezwalały wspólnikom / akcjonariuszom na to – kapitał pokrywany był zawsze w oparciu o dobra materialne dające możliwość ich obiektywnej wyceny. Wraz z możliwością wniesienia prawa niezbywalnego o wartości majątkowej lub świadczenia pracy ustawodawca uznał, że doświadczenie, widza czy umiejętności mogą zostać skomercjalizowane i stanowić realną wartość. W założeniu ma to umożliwić lepsze dostosowanie działalności spółki oraz jej treści stosunków korporacyjnych do coraz szybciej zmieniających się realiów gospodarczych.
Zmiana przepisów oznacza, iż w prostej spółce akcyjnej kapitał akcyjny spółki będzie utworzony wyłącznie z wkładów mających zdolność aportową tj. wartość zbywczą dla spółki. Wszystkie akcje będą miały ten sam charakter i nie będą posiadały wartości minimalnej.
Wkłady na kapitał akcyjny powinny zostać wniesione do spółki w całości w ciągu trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców. Wniesienie w całości wkładu przez akcjonariusza zostaje stwierdzone przez zarząd w formie podjęcia stosownej uchwały. W przypadku, gdy wartość wniesionego wkładu niepieniężnego na kapitał akcyjny została znacznie zawyżona, akcjonariusz, który wniósł taki wkład, jest obowiązany wyrównać spółce brakującą wartość. Zaznaczyć należy, iż w przypadku wniesienia zaniżonej wartości wkładu niepieniężnego członkowie zarządu odpowiadają solidarnie z akcjonariuszem, chyba że nie ponoszą winy.
Podniesienie kapitału zakładowego prostej spółki akcyjnej
Podniesienie kapitału akcyjnego prostej spółki akcyjnej będzie mogło nastąpić na mocy postanowień umowy tj. bez konieczności zmiany umowy spółki, a także bez ograniczeń wynikających z prawa co do maksymalnej kwoty lub momentu tak dokonywanego podwyższenia kapitału akcyjnego. Z uwag na fakt, że do składania oświadczeń woli spółki i akcjonariusza dotyczących subskrypcji akcji zastrzeżona została tzw. forma dokumentowa, także emisja nowych akcji będzie mogła następować wyłącznie przy użyciu środków komunikacji elektronicznej.
Akcje prostej spółki akcyjnej
Dematerializacja akcji
Akcje prostej spółki akcyjnej nie będą miały formy dokumentu. Związane jest to z tzw. dematerializacją akcji i oznacza, iż papierowy dokument akcji imiennej oraz akcji na okaziciela otrzyma formę zapisu cyfrowego w systemie teleinformatycznym. Celem wprowadzenia dematerializacji jest umożliwienie bezproblemowego zidentyfikowania podmiotu uprawnionego z akcji. W założeniach ma to przeciwdziałać nadużyciom jak np. pranie pieniędzy. Ponadto zauważyć należy, iż wraz z wejściem w życie ww. regulacji administracja skarbowa zyska de facto nieograniczony dostęp do informacji o akcjonariuszach spółek akcyjnych oraz komandytowo-akcyjnych, którzy dysponują akcjami na okaziciela. Więcej informacji o dematerializacji, a także rejestrze akcjonariuszy i świadectwie rejestrowym znajdą Państwo w tym wpisie Kancelarii Radcy Prawnego Piotr Poźniak LL.M.
Zbywanie oraz obciążanie akcji
Akcje prostej spółki akcyjnej będą mogły być obciążane oraz zbywane w tzw. formie dokumentowej, zastrzeżonej pod rygorem nieważności. Zaznaczyć należy, że forma dokumentowa dokonywania czynności prawnych została wprowadzona do kodeksu cywilnego w dniu 8 września 2016 r. Zachowanie dokumentowej formy czynności prawnej wymaga złożenia oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób który umożliwia ustalenie osoby składającej to oświadczenie (np. przy pomocy e-mail, komunikatorów, nośników informacji etc.). Tym samym forma dokumentowa posiada dużo mniej sformalizowany charakter niż forma pisemna, dla której zachowania konieczne jest złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść składanego oświadczenia woli. Oznacza to, że w przypadku prostej spółki akcyjnej jej akcje będą mogły być obciążane oraz zbywane za pomocą oświadczeń woli utrwalanych i przekazywanych na odległość przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej tzn. bez konieczności wydania dokumentu akcji.
Rejestr akcjonariuszy
Wszelki obrót oraz emisje akcji prostej spółki akcyjnej będą podlegały rejestracji w tzw. rejestrze akcjonariuszy, który będzie mógł być prowadzony również w postaci elektronicznej. Prowadzenie takiego rejestru P.S.A. będzie zobowiązana powierzyć podmiotowi uprawnionemu do prowadzenia rachunków papierów wartościowych albo notariuszowi. Sam rejestr akcjonariuszy będzie jawny zarówno dla samej spółki, jak również dla jej akcjonariuszy. Podmiot prowadzący rejestr będzie dokonywał w nim wpisów na żądanie spółki lub osoby mającej interes prawny w dokonaniu takiego wpisu. Istotne jest, że za akcjonariusza będzie uważana tylko ta osoba, która będzie wpisana do rejestru. Fakt ten będzie istotny w sprawach związanych np. z wypłatą dywidendy.
W kontekście rejestru akcjonariuszy zaznaczyć należy, że odpowiedzialność za prawidłowość realizacji wszystkich obowiązków związanych z jego prowadzeniem ponosi podmiot prowadzący rejestr, tj. podmiot uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych lub notariusz.
Organy prostej spółki akcyjnej
Zarząd lub rada dyrektorów
W prostej spółce akcyjnej ustawodawca dał wybór ustanowienia w spółce albo zarządu albo rady dyrektorów. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków i prowadzi sprawy spółki, reprezentując spółkę wobec podmiotów trzecich. Członkowie zarządu zostają powoływani, odwoływani oraz zawieszanie w czynnościach przez akcjonariuszy w formie uchwały. Umowa spółki może w tym zakresie stanowić jednak inaczej. W tym miejscu nadmienić należy, iż w przypadku ustanowienia w spółce rady nadzorczej, członków zarządu powołuje, odwołuje oraz zawiesza w czynnościach rada nadzorcza a nie akcjonariusze. Tak jak w przypadku „tradycyjnej” spółki akcyjnej zarząd jest uprawniony do powoływania prokurenta – powołanie wymaga zgody wszystkich członków zarządu. Odwołać prokurę może natomiast każdy z członków zarządu.
Podobnie jak zarząd, rada dyrektorów prowadzi sprawy spółki, reprezentuje spółkę oraz sprawuje nadzór nad prowadzeniem jej spraw. Rada dyrektorów składa się z jednego albo większej liczby dyrektorów, którzy mogą być powoływani, odwoływani oraz zawieszani w czynnościach przez akcjonariuszy w formie uchwały. Podobnie jak w zarządzie powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich dyrektorów. Odwołać prokurę może natomiast każdy dyrektor. Jeżeli rada dyrektorów jest wieloosobowa, a umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki jest wymagane współdziałanie dwóch dyrektorów albo jednego dyrektora łącznie z prokurentem.
Rada nadzorcza
Powołanie rady nadzorczej w prostej spółce akcyjnej będzie fakultatywne. Zaznaczyć należy, iż na wzór modelu anglosaskiego będzie można ustanowić radę dyrektorów wykonawczych oraz niewykonawczych zamiast zarządu i rady nadzorczej. Rada nadzorcza prostej spółki akcyjnej składa się co najmniej z trzech członków, powoływanych i odwoływanych uchwałą akcjonariuszy. Podobnie jak w przypadku zarządu umowa spółki może jednak przewidywać inny sposób powoływania lub odwoływania członków rady nadzorczej. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki, przy czym nie ma ona prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń w tym zakresie. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena prawidłowości i rzetelności sprawozdań oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a także składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny. Podkreślić należy, że umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej.
Walne zgromadzenie
Walne zgromadzenie prostej spółki akcyjnej tworzą jej akcjonariusze. Uchwały akcjonariuszy mogą być podejmowane na walnym zgromadzeniu albo poza walnym zgromadzeniem na piśmie albo przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Co ważne – na walnych zgromadzeniach akcjonariusze mogą głosować przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, jeżeli zostały one wskazane w umowie spółki albo wszyscy akcjonariusze wyrazili w formie dokumentowej zgodę na taki tryb głosowania. Ponadto akcjonariusze mogą głosować na piśmie, jeżeli wszyscy akcjonariusze wyrazili w formie dokumentowej zgodę na taki tryb głosowania.
Likwidacja prostej spółki akcyjnej
Uchwalone przepisy przewidują likwidację prostej spółki akcyjnej w uproszczonej formie tzn. bez konieczności spieniężania majątku posiadanego przez spółkę i spłaty jej zobowiązań wierzycielom. Uproszczona forma likwidacji prostej spółki akcyjnej jest dopuszczalna w przypadku, gdy co najmniej jeden z akcjonariuszy, za zgodą sądu rejestrowego, przejmie majątek spółki i odpowiedzialność za jej zobowiązania.
Przeczytaj również:
