Zainteresowanie kryptowalutami w Polsce napędza popyt na kursy edukacyjne, jednak ich reklama w mediach, w tym publicznych, podlega rygorystycznym regulacjom. Unijne rozporządzenie MiCA oraz polskie przepisy, w szczególności ustawa z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AML/CFT), nakładają na reklamodawców obowiązki związane z przejrzystością, ochroną konsumentów i przeciwdziałaniem nielegalnym praktykom. Niniejszy artykuł analizuje możliwości reklamowania kursów kryptowalut, ograniczenia w mediach publicznych oraz ryzyka wynikające z niepełnego nadzoru rynku.
Kontekst prawny kryptowalut w Polsce
Kryptowaluty w Polsce są legalne, lecz nie mają statusu środka płatniczego. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 26 ustawy AML/CFT, waluta wirtualna to cyfrowe odwzorowanie wartości, akceptowane jako środek wymiany, ale niebędące prawnym środkiem płatniczym, pieniądzem elektronicznym, instrumentem finansowym, wekslem ani czekiem. Podmioty oferujące usługi związane z kryptowalutami, takie jak giełdy czy kantory, muszą być wpisane do rejestru walut wirtualnych prowadzonego przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF) i stosować procedury AML/CFT, w tym weryfikację tożsamości klientów (KYC).
Unijne rozporządzenie 2023/1114 (MiCA), obowiązujące od 30 czerwca 2024 r. dla tokenów powiązanych z aktywami i e-pieniądzem, a od 30 grudnia 2024 r. dla pozostałych kryptoaktywów, wprowadza jednolite wymogi dla emisji, obrotu i usług kryptowalutowych. MiCA kładzie nacisk na ochronę konsumentów, przejrzystość reklam oraz przeciwdziałanie praniu pieniędzy, wymagając od dostawców usług kryptowalutowych (CASPs) uzyskania zezwoleń i ujawniania ryzyk w materiałach promocyjnych.
Regulacje reklamy w polskich mediach
Reklama w Polsce podlega ustawie z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji oraz unijnej dyrektywie 2010/13/UE o audiowizualnych usługach medialnych (AVMSD). Zgodnie z art. 16 ustawy o radiofonii i telewizji, reklamy muszą być wyraźnie rozpoznawalne, nie wprowadzać w błąd i chronić interesy konsumentów. W mediach publicznych, takich jak Telewizja Polska (TVP) czy Polskie Radio, obowiązują dodatkowe ograniczenia wynikające z misji publicznej.
Reklama kursów kryptowalut w mediach komercyjnych
Reklama kursów kryptowalut w mediach komercyjnych jest dopuszczalna, pod warunkiem przestrzegania wymogów MiCA oraz polskich przepisów. Zgodnie z art. 25 MiCA, materiały promocyjne muszą być jasne, rzetelne i nieprzewodzace w błąd, a także zawierać ostrzeżenia o ryzyku, np. „Inwestowanie w kryptowaluty wiąże się z wysokim ryzykiem utraty kapitału”. Artykuły 7 i 8 MiCA zakazują sugestii gwarantowanych zysków. Jeśli kursy obejmują doradztwo inwestycyjne lub pośrednictwo w obrocie kryptowalutami, dostawcy mogą być uznani za CASPs i wymagać zezwolenia.
Ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nakazuje, aby reklamy nie wprowadzały w błąd co do charakteru kursów, np. obiecując łatwe zyski. Art. 7 tej ustawy zakazuje reklamy ukrytej, wymagając wyraźnego oznaczenia materiałów promocyjnych. Naruszenie tych zasad może skutkować karami nałożonymi przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), sięgającymi do 10% rocznego obrotu. Dodatkowo, na podstawie art. 24 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym, KNF może interweniować w przypadku reklam wprowadzających w błąd co do charakteru usług finansowych, takich jak doradztwo inwestycyjne związane z kryptowalutami.
Reklama w mediach publicznych
Reklama kursów kryptowalut w mediach publicznych napotyka znaczące ograniczenia. Zgodnie z art. 16b w związku z art. 21 ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji, media publiczne realizują misję publiczną, która obejmuje promowanie treści zgodnych z interesem publicznym. W praktyce media publiczne, takie jak TVP czy Polskie Radio, coraz częściej odmawiają emisji reklam promujących ryzykowne instrumenty finansowe, w tym kryptowaluty, na podstawie regulacji wewnętrznych i decyzji redakcyjnych. Od 2024 r. nadawcy ci zaostrzyli podejście do reklam kryptowalut, uznając je za potencjalnie sprzeczne z misją publiczną ze względu na ryzyko strat finansowych i brak ochrony konsumentów.
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT) nadzoruje zgodność reklam z przepisami. Reklamy sugerujące „łatwe zyski” bez wyraźnych ostrzeżeń o ryzyku są uznawane za wprowadzające w błąd, co narusza art. 9 dyrektywy AVMSD oraz polską ustawę. W efekcie reklamy kursów kryptowalut w mediach publicznych są rzadkie i muszą spełniać wyjątkowo rygorystyczne standardy przejrzystości.
Przepisy AML/CFT a reklama kursów kryptowalut
Ustawa AML/CFT nakłada na podmioty związane z kryptowalutami obowiązki przeciwdziałania praniu pieniędzy. Chociaż kursy edukacyjne nie są bezpośrednio regulowane, dostawcy oferujący elementy doradztwa inwestycyjnego lub pośrednictwa w obrocie kryptowalutami mogą być uznani za instytucje obowiązane. Wymaga to:
=> wpisu do rejestru walut wirtualnych GIIF (art. 2 ust. 1 pkt 26). Brak rejestracji grozi karą administracyjną do 100 000 zł (art. 150 ust. 1 pkt 1), a inne naruszenia AML mogą skutkować karami do 1 000 000 zł lub 5% rocznego obrotu.
=> weryfikacji tożsamości klientów (KYC) przy transakcjach okazjonalnych powyżej 1000 EUR (art. 8 ust. 2a), wprowadzonej w 2021 r. w ramach implementacji dyrektywy AML5.
=> zgłaszania podejrzanych transakcji do GIIF oraz prowadzenia szkoleń AML dla personelu (art. 52 ust. 1).
Reklamy kursów nie mogą sugerować anonimowości transakcji kryptowalutowych, ponieważ takie twierdzenia naruszają rozporządzenie 2023/1113 o identyfikowalności transferów kryptoaktywów oraz dyrektywy AML5 i AML6.
Unijne regulacje MiCA a reklama
MiCA wprowadza rygorystyczne wymogi dla materiałów promocyjnych dotyczących kryptoaktywów. Zgodnie z art. 25, reklamy muszą:
=> być zgodne z informacjami w białej księdze kryptoaktywa.
=> zawierać wyraźne ostrzeżenia o ryzyku, np. zmienności kursów czy braku ochrony depozytów.
=> unikać wprowadzania w błąd co do potencjalnych zysków.
Reklamy kursów edukacyjnych, jeśli odnoszą się do inwestowania w kryptowaluty, muszą przestrzegać tych zasad. KNF, zgodnie z nadchodzącą implementacją MiCA, ma zostać wyznaczony jako organ nadzorczy odpowiedzialny za egzekwowanie przepisów wobec CASPs. Do czasu formalnego przyjęcia ustawy krajowej, planowanej na podstawie projektu będącego w konsultacjach (stan na czerwiec 2025 r.), uprawnienia te nie mają jeszcze pełnej podstawy ustawowej. Po wdrożeniu ustawy KNF będzie mogła nakładać kary do 5% rocznego obrotu za naruszenia reklamowe.
Praktyczne implikacje dla reklamodawców
Reklamodawcy kursów kryptowalut muszą uwzględniać następujące aspekty:
=> treść reklam: Muszą być jasne, zawierać ostrzeżenia o ryzyku i unikać obietnic zysków. W mediach publicznych wymóg ten jest szczególnie rygorystyczny.
=> zgodność z AML/CFT: Kursy obejmujące doradztwo lub obrót kryptowalutami wymagają rejestracji w GIIF i stosowania KYC dla transakcji powyżej 1000 EUR. Reklamy nie mogą promować anonimowości.
=> media publiczne: Ograniczenia misyjne i zaostrzone podejście od 2024 r. sprawiają, że reklamy kryptowalut są rzadko akceptowane przez TVP czy Polskie Radio.
=> nadzór KNF i UOKiK: Reklamodawcy muszą monitorować wytyczne KNF, która ostrzega przed ryzykami kryptowalut (ostrzeżenie z 2024 r.), oraz UOKiK, który karze za nieuczciwe reklamy. Art. 24 ust. 2 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym umożliwia KNF interwencję w przypadku wprowadzających w błąd reklam usług finansowych.
Wyzwania i ryzyka
Reklama kursów kryptowalut wiąże się z wyzwaniami:
=> brak pełnego nadzoru KNF: W czerwcu 2025 r. rynek kryptowalut nie jest w pełni nadzorowany przez KNF. Zgodnie z projektem ustawy implementującej MiCA, będącym w konsultacjach Ministerstwa Finansów i KNF (stan na czerwiec 2025 r.), KNF uzyska uprawnienia do prowadzenia rejestru CASPs, nakładania kar administracyjnych i zakazywania reklamy nieautoryzowanych ofert.
=> okres przejściowy MiCA: Do 1 lipca 2026 r. istnieje ryzyko oszustw reklamowych ze strony nieuregulowanych podmiotów.
=> reputacja kryptowalut: Związek z praniem pieniędzy i oszustwami może negatywnie wpływać na odbiór reklam, szczególnie w mediach publicznych.
=> złożoność AML/CFT: Dostawcy kursów muszą unikać uznania za instytucje obowiązane, jeśli ich działalność wykracza poza edukację.
Podsumowanie
Reklama kursów kryptowalut w polskich mediach jest możliwa, ale podlega ścisłym wymogom unijnego rozporządzenia MiCA, polskiej ustawy AML/CFT oraz przepisów o ochronie konsumentów i usługach finansowych. W mediach komercyjnych reklamy muszą być przejrzyste, zawierać ostrzeżenia o ryzyku i unikać reklamy ukrytej, podczas gdy w mediach publicznych napotykają ograniczenia wynikające z misji publicznej i zaostrzonego podejścia od 2024 r. Dostawcy kursów muszą przestrzegać obowiązków AML/CFT, w tym rejestracji w GIIF i KYC dla transakcji powyżej 1000 EUR. Wraz z planowanym wdrożeniem krajowej ustawy implementującej MiCA, KNF zyska szersze kompetencje nadzorcze. Reklamodawcy powinni działać z należytą starannością, aby zapewnić zgodność z prawem i uniknąć kar ze strony KNF, UOKiK czy KRRiT.