Koronawirus (SARS-CoV-2) jest obecny praktycznie w każdej części naszego globu. Jednym z negatywnych skutków jego występowania jest redukcja zatrudnienia poprzez zwalnianie pracowników. Także w Niemczech – jednej z największych światowych gospodarek – pracodawcy zaczęli szukać oszczędności m.in. poprzez cięcia etatów.
W związku z powyższym wielu polskich pracowników pracujących w Niemczech zadawało oraz nadal zadaje sobie pytanie czy koronawirus może stanowić powód wręczenia wypowiedzenia przez niemieckiego pracodawcę. Jeżeli tak, to jakie ewentualnie warunki muszą być spełnione, aby takie zwolnienie było skuteczne? Co należy zrobić w przypadku otrzymania wypowiedzenia umowy o pracę z powodu koronawirusa?
Kiedy koronawirus może uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę?
Na początku należy podkreślić, że mimo panującej pandemii i wprowadzonych obostrzeń koronawirus SARS-CoV-2 w żaden sposób nie unieważnia obowiązujących w Niemczech przepisów prawa pracy. Nie wprowadzono żadnych szczególnych regulacji uprawniających do wypowiedzenia umowy o pracę. Nadal obowiązują zatem przepisy niemieckiej ustawy o ochronie przed wypowiedzeniem (niem. Kündigungsschutzgesetz). Oznacza to, iż nawet w czasach pandemii, wypowiedzenie umowy o pracę nie może zostać dokonane bez spełnienia określonych przesłanek.
Kündigungsschutzgesetz chroni pracowników przed zwolnieniami, które są nieuzasadnione społecznie (niem. sozial ungerechtfertigt). Zatem aby wypowiedzenie umowy o pracę było skuteczne pracodawca może zwolnić pracownika tylko z powodów związanych z zachowaniem danego pracownika (niem. verhaltensbedingte Gründe), powodów osobistych (niem. personenbedingte Gründe) lub powodów operacyjnych (niem. betriebsbedingte Gründe). Zatem powyższa ustawa nie przewiduje możliwości zwolnienia z pracy z powodu występowania koronawirusa.
Należy zastanowić się, jakie okoliczności w opisanych powyżej formach wypowiedzenia umowy o pracę uzasadniałyby zwolnienie ze względu na koronawirusa.
Koronawirus a zwolnienie z uwagi na zachowanie
Zwolnienie z powodu zachowania z uwagi na koronawirusa jest możliwe w przypadku, gdy pracownik tak bardzo boi się zakażenia wirusem, że nie pojawia się w pracy. To samo dotyczy sytuacji, gdy przychodzi do pracy mimo zarażenia i w ten sposób naraża innych pracowników na infekcję SARS-CoV-2. Należy jednak pamiętać, że nawet w powyżej wskazanych sytuacjach pracownik powinien z reguły najpierw otrzymać ostrzeżenie od pracodawcy. Zwolnienie bez zachowania okresu wypowiedzenia jest możliwe tylko w niektórych przypadkach.
Koronawirus a zwolnienie z powodów osobistych
Przyczyny osobiste zwykle nie stanowią podstawy wypowiedzenia umowy o pracę z powodu koronawirusa. Najczęstszą formą tego typu wypowiedzenia jest zwolnienie z pracy z powodu choroby danego pracownika. Jednakże ten rodzaj zwolnienia jest zazwyczaj skuteczny tylko wtedy, gdy można założyć, że dany pracownik będzie nieobecny w pracy przez dłuższy okres czasu. Choroba COVID-19 nie spełnia jednakże tego warunku.
Koronawirus a zwolnienie z powodów operacyjnych
Najbardziej prawdopodobnym scenariuszem jest wypowiedzenie umowy o pracę z powodów operacyjnych z uwagi na koronawirusa. Oznacza to, iż w przypadku całkowitego zamknięcia zakładu pracy na odgórne wydane zalecenie władz związkowych lub federalnych z powodu występowania koronawirusa możliwe jest wypowiedzenie umów o pracę zatrudnionym tam pracownikom.
Ważne!!!
Jeżeli nie wszyscy pracownicy danego zakładu lub oddziału otrzymali wypowiedzenia umów o pracę z powodów operacyjnych z uwagi na występowanie koronawirusa, pracodawca jest zobowiązany najpierw zwolnić tych pracowników, którzy są uważani za „mniej godnych ochrony” (niem. weniger schutzwürdig). Pewną rolę odgrywają w takim przypadku takie kryteria jak wiek, staż pracy, ewentualne zobowiązania finansowe czy szeroko pojęte obowiązki finansowe (alimentacyjne). W takich przypadkach pracodawca powinien jednak także przestrzegać ustawowych okresów wypowiedzenia.
Zwolnienie z powodu koronawirusa a powództwo o ochronę przed wypowiedzeniem
Przepisy ustawy o ochronie przed wypowiedzeniem (niem. Kündigungsschutzgesetz) chronią pracownika w przypadku, gdy jest on zatrudniony w danym zakładzie pracy bez przerwy w okresie przekraczającym 6 miesięcy (§1 ustawy) oraz gdy zatrudnionych w zakładzie jest więcej niż 10 pracowników (§23 ustawy).
Jeżeli powyższe przesłanki zostały spełnione i pracownik otrzymał pismo lub oświadczenie będące w jego ocenie nieuzasadnionym zwolnieniem z pracy z powodu koronawirusa, przysługuje mu prawo wniesienia powództwa o ochronę przed zwolnieniem (niem. Kündigungsschutzklage).
Powództwo to musi zostać złożone we właściwym sądzie pracy w ciągu 3 tygodni od dnia otrzymania od niemieckiego pracodawcy wypowiedzenia umowy o pracę.
