Wprowadzenie (Overview)
Polskie firmy budowlane realizujące zlecenia na terenie Niemiec bardzo szybko zderzają się z problemem 15% potrącenia z wynagrodzenia – tzw. Bauabzugsteuer. W praktyce oznacza to, że zamiast 100% wartości faktury na konto wykonawcy trafia tylko 82,15%, a pozostała część jest przekazywana bezpośrednio do niemieckiego urzędu skarbowego (Finanzamt). Rozwiązaniem jest Freistellungsbescheinigung – zaświadczenie o zwolnieniu z obowiązku potrącania podatku budowlanego. Dzięki niemu niemiecki zleceniodawca może wypłacić polskiemu wykonawcy pełne wynagrodzenie bez potrącenia 15% podatku.
Poniżej wyjaśniono, jak działa sam podatek budowlany, na jakiej podstawie prawnej opiera się Freistellungsbescheinigung, który niemiecki urząd skarbowy jest właściwy dla polskich przedsiębiorców oraz na co trzeba uważać przy odnowieniu zaświadczenia i współpracy z podwykonawcami w 2025 r.
Podatek budowlany (Bauabzugsteuer) w Niemczech a Freistellungsbescheinigung
Zgodnie z niemiecką ustawą o podatku dochodowym (niem. Einkommensteuergesetz) każda usługa budowlana na terenie Republiki Federalnej Niemiec, której odbiorcą (zleceniodawcą) jest przedsiębiorca podlega w Niemczech specjalnemu opodatkowaniu – podatkowi budowlanemu (niem. Bauabzugsteuer). Przez usługę budowlaną (robotę budowlaną) rozumie się każde działanie związane ze wznoszeniem, utrzymaniem, konserwacją, przebudową lub likwidacją obiektu budowlanego. Zgodnie z przepisami podatek ten wynosi 15% wartości wykonanej usługi budowlanej i zostaje potrącony przez zleceniodawcę z kwoty wynikającej z wystawionej przez zleceniobiorcę (wykonawcę usługi budowlanej) faktury. Podkreślić jednak należy, że kwotę 15% liczy się od wartości brutto (czyli kwota netto plus 19% podatku VAT), nawet jeśli faktura jest bez VAT, z zastosowaniem odwrotnego obciążenia. Potrącona kwota zostaje przekazana przez zleceniodawcę na rachunek bankowy właściwego niemieckiego urzędu skarbowego (niem. Finanzamt). Oznacza to w praktyce, że każde wynagrodzenie zleceniobiorcy zostaje przy wypłacie odpowiednio pomniejszone przez zleceniodawcę o 17,85% – wykonawca usługi budowlanej otrzymuje zatem de facto 82,15% przysługującego mu wynagrodzenia.
Odliczenia podatku należy dokonać również wtedy, jeżeli dochody, które podlegają potrąceniu od podatku zgodnie z § 48 niemieckiej ustawy o podatku dochodowym, nie mogą być opodatkowane w Niemczech zgodnie z obowiązującą umową w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (§ 48d ustęp 1 niem. ustawy o podatku dochodowym).
Niemiecki Freistellungsbescheinigung jest zaświadczeniem wydawanym przez właściwy niemiecki urząd skarbowy, które służy zwolnieniu świadczonych usług budowlanych z obowiązku poboru Bauabzugsteuer. Zaświadczenie to wydawane jest na podstawie § 48b niemieckiej ustawy o podatku dochodowym (EStG) i pozwala zleceniodawcy odstąpić od potrącenia podatku przewidzianego w § 48 EStG. W praktyce oznacza to, że po przedstawieniu ważnej Freistellungsbescheinigung wykonawca może otrzymać 100% przysługującego mu wynagrodzenia.
Zaznaczyć również należy, że ww. podatek nie jest należny w przypadku, jeżeli wartość usług budowlanych świadczonych na rzecz podmiotu zlecającego w danym roku kalendarzowym nie przekroczy co do zasady 5 000,00 EUR (§ 48 ust. 2 EStG). Dla określonych wynajmujących – w szczególności podmiotów wykonujących wyłącznie zwolnione z VAT usługi wynajmu nieruchomości – próg ten wzrasta do 15 000,00 EUR rocznie. W praktyce większość polskich firm budowlanych współpracuje jednak z podmiotami, dla których stosuje się podstawowy limit 5 000,00 EUR.
Uzyskanie zwolnienia z podatku budowlanego
Aby uzyskać Freistellungsbescheinigung, tj. zaświadczenie o zwolnieniu z obowiązku zapłaty podatku od świadczonej usługi budowlanej, zleceniobiorca (wykonawca usługi budowlanej) powinien złożyć odpowiedni wniosek we właściwym dla niego niemieckim urzędzie skarbowym, o ile dokonał już rejestracji podatkowej i posiada niemiecki numer identyfikacji podatkowej (niem. Steuernummer). Jeżeli wykonawca usługi budowlanej nie zarejestrował się jeszcze jako niemiecki podatnik, a więc nie posiada niemieckiego numeru identyfikacji podatkowej (niem. Steuernummer), należy złożyć odpowiedni wniosek o rejestrację (niem. Antrag) i nadanie niemieckiego numeru NIP. Wraz z wnioskiem wskazuje się cel rejestracji podatkowej i wnosi o wydanie Freistellungsbescheinigung.
W przypadku przedsiębiorców z Polski rejestracji podatkowej dokonuje się w jednym z 3 do tego wskazanych niemieckich urzędów skarbowych (niem. Finanzamt). Właściwym urzędem skarbowym dla przedsiębiorstw, których nazwy rozpoczynają się od litery A do G jest urząd skarbowy w Hameln (niem. Finanzamt Hameln-Holzminden), od litery H do L urząd skarbowy Oranienburg (niem. Finanzamt Oranienburg), od litery M do R – urząd skarbowy w Cottbus (niem. Finanzamt Cottbus), a od litery S do Ź – urząd skarbowy w Nördlingen z placówką w Donauwörth (niem. Finanzamt Nördlingen mit Außenstelle Donauwörth).
Uzyskanie Freistellungsbescheinigung trwa najczęściej od 4 do 6 tygodni i następuje w formie decyzji wydawanej na czas określony. Zgodnie z wytycznymi niemieckich urzędów skarbowych Freistellungsbescheinigung może być wydana maksymalnie na okres do 3 lat, jednak w przypadku zagranicznych przedsiębiorców budowlanych w praktyce bardzo często ogranicza się ją do 12 miesięcy. Przedsiębiorca, który nie posiada siedziby na terenie Republiki Federalnej Niemiec otrzyma decyzję od właściwego dla niego niemieckiego urzędu skarbowego (niem. Finanzamt) o zwolnieniu z obowiązku zapłaty podatku Bauabzugsteuer, jeżeli wykaże, że wypełnił wszystkie swoje obowiązki podatkowe na terenie Niemiec zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku Bauabzugsteuer jest możliwe także w przypadku, gdy przedsiębiorca nieposiadający siedziby na terenie Republiki Federalnej Niemiec przedstawi oraz uprawdopodobni przed niemieckim urzędem skarbowym, że nie ma do zapłacenia na terenie Niemiec żadnych podatków związanych z prowadzoną działalnością (np. w sytuacji prowadzenia na terenie Niemiec krótkoterminowej działalności gospodarczej).
Odnowienie zwolnienia z podatku budowlanego (Freistellungsbescheinigung)
Zwolnienie od Bauabzugsteuer można odnowić, co związane jest z koniecznością złożenia przez przedsiębiorcę szeregu dodatkowych dokumentów. W przypadku odnowienia niemiecki urząd skarbowy (niem. Finanzamt) sprawdza kilka kwestii m.in. czy pracownicy wnioskodawcy nie wykonują pracy na terenie Niemiec dłużej niż 183 dni w roku (co związane jest z rezydencją podatkową oraz obowiązkiem odprowadzania w Niemczech zaliczek na poczet podatku dochodowego), a także czy wnioskodawca nie wykonuje prac budowlanych powyżej 1 roku w jednym i tym samym miejscu (co związane jest z tzw. zakładem podatkowym). Limity 183 dni oraz 12 miesięcy wynikają z przepisów niemieckiej Abgabenordnung oraz postanowień polsko-niemieckiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, które określają, kiedy działalność na terenie Niemiec prowadzi do powstania zakładu podatkowego.
Warto wskazać, że przepisy odnoszące się do podatku budowlanego, jak również procedury oraz wymogi formalne związane z uzyskaniem zwolnienia z podatku budowlanego mogą zmieniać się co pewien czas. Idealnym przykładem jest rok 2025, w którym wprowadzono nowe obowiązki i procedury w niemieckim podatku budowlanym (ELSTER, KONSENS, Freistellungsbescheinigung).
Z praktycznego punktu widzenia warto przyjąć zasadę, że wniosek o kolejną Freistellungsbescheinigung składa się z odpowiednim wyprzedzeniem – co najmniej 3-6 miesięcy przed upływem ważności poprzedniej. Pozwala to uniknąć sytuacji, w której zleceniodawcy wstrzymują płatności lub zaczynają potrącać 15% podatku z uwagi na brak ważnego zaświadczenia na początku nowego roku kalendarzowego.
Weryfikacja ważności Freistellungsbescheinigung przez niemieckiego zleceniodawcę
Niemiecki zleceniodawca (Leistungsempfänger) ma obowiązek sprawdzić, czy przedstawiona mu Freistellungsbescheinigung jest ważna w momencie dokonania płatności. Weryfikacji można dokonać m.in. za pośrednictwem elektronicznej bazy Bundeszentralamt für Steuern (BZSt) lub kontaktując się bezpośrednio z właściwym Finanzamt. W praktyce wiele Freistellungsbescheinigungen wygasa z końcem roku kalendarzowego, dlatego konieczne jest monitorowanie ich ważności oraz odpowiednie planowanie odnowienia, aby uniknąć niepotrzebnego potrącenia Bauabzugsteuer.
Jedną z istotnych kwestii związanych z niemieckim Freistellungsbescheinigung oraz Bauabzugsteuer jest sytuacja, w której polski przedsiębiorca zatrudnia przy realizacji usług budowlanych w Niemczech innych polskich podwykonawców. W takiej sytuacji także polscy podwykonawcy powinni uzyskać zwolnienie Freistellungsbescheinigung. Dotyczy to również sytuacji, gdy ich siedziba i znaczna część prowadzonej działalności ma miejsce wyłącznie na terenie Polski. W innym wypadku to polski przedsiębiorca zatrudniający polskich podwykonawców będzie zobowiązany do odprowadzenia od ich wynagrodzenia podatku Bauabzugsteuer w wysokości 15%. Warto podkreślić, że w przypadku braku ważnej Freistellungsbescheinigung to zleceniodawca ponosi ryzyko odpowiedzialności za niepobrany podatek budowlany – niemieckie przepisy przewidują możliwość dochodzenia od niego nieodprowadzonej Bauabzugsteuer wraz z odsetkami i ewentualnymi sankcjami.
Nierzadko dochodzi do sytuacji, w której polskiemu podwykonawcy – z powodu braku zaświadczenia o Freistellungsbescheinigung – pomniejszono wypłacone wynagrodzenie o 15% w związku z potrąceniem podatku budowlanego. Nie oznacza to jednak, iż te pobrane 15% jest stracone – można je bowiem odzyskać. Jak to zrobić? Więcej informacji znajdą Państwo w artykule dot. zwrotu zapłaconego w Niemczech podatku budowlanego.
Warto wiedzieć, jak podatek budowlany wpisuje się w szerszy obraz ryzyk dla polskich firm budowlanych w Niemczech (BG-Bau, A1, Scheinselbständigkeit, VAT), dlatego też polecamy artykuł „5 pułapek podatkowych dla polskich firm budowlanych w Niemczech w 2025 r.”
Najczęstsze pytania o Freistellungsbescheinigung
Na jak długo wydawana jest Freistellungsbescheinigung?
Zgodnie z niemieckimi przepisami Freistellungsbescheinigung może zostać wydana maksymalnie na okres do 3 lat, jednak w praktyce zagraniczne firmy budowlane otrzymują najczęściej zaświadczenia ważne przez 12 miesięcy. Po tym czasie konieczne jest złożenie kolejnego wniosku.
Czy polski podwykonawca musi mieć własną Freistellungsbescheinigung?
Tak. Jeżeli polski przedsiębiorca korzysta w Niemczech z usług polskich podwykonawców, to co do zasady również oni powinni uzyskać własną Freistellungsbescheinigung. W przeciwnym razie to główny wykonawca będzie zobowiązany do potrącenia i odprowadzenia 15% Bauabzugsteuer od wynagrodzenia podwykonawcy.
Co jeśli niemiecki zleceniodawca potrąci 15% mimo ważnej Freistellungsbescheinigung?
W takiej sytuacji polski przedsiębiorca może wystąpić z wnioskiem o zwrot potrąconego podatku budowlanego, powołując się na ważną Freistellungsbescheinigung oraz na to, że dochody nie powinny podlegać opodatkowaniu w Niemczech w tej formie. Wymaga to zwykle odrębnej procedury przed właściwym Finanzamt.
Czy Freistellungsbescheinigung eliminuje ryzyko powstania zakładu (Betriebsstätte) w Niemczech?
Nie. Freistellungsbescheinigung dotyczy wyłącznie obowiązku poboru Bauabzugsteuer. Kwestia powstania zakładu i związanych z tym obowiązków podatkowych zależy m.in. od czasu trwania budowy (np. prac w jednym miejscu powyżej 12 miesięcy) oraz postanowień polsko-niemieckiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Czy zawsze warto występować o Freistellungsbescheinigung przy małych zleceniach?
Przy jednorazowych i niewielkich zleceniach, których łączna wartość w roku nie przekroczy 5 000 EUR dla danego zleceniodawcy, obowiązek poboru Bauabzugsteuer nie powstaje. W takim przypadku uzyskanie Freistellungsbescheinigung może nie być konieczne, ale przy stałej lub rosnącej współpracy z danym kontrahentem co do zasady warto ją posiadać, aby uniknąć blokowania 15% wynagrodzenia.
Powiązane artykuły:
– Bauabzugsteuer 2025: nowe obowiązki i procedury
– kontrola Zoll w Niemczech: wymagane dokumenty i ryzyka w 2025 r.
– VAT w usługach budowlanych PL-DE
– zwrot zapłaconego w Niemczech podatku budowlanego
W przypadku jakichkolwiek pytań w kwestiach związanych z podatkiem budowlanym oraz Freistellungsbescheinigung zapraszamy do kontaktu pod adresem e-mail kontakt@kancelaria-pozniak.pl lub pod numerem telefonu +48 665 246 969.